VALJEVO- Istraživačko-razvojni centar Visoke poslovne škole strukovnih studija predstavio je novi istraživački projekat “Stavovi potrošača o kupovini domaćih naspram stranih proizvoda”, rađen na reprezentativnom uzorku od 1.000 ispitanika na teritoriji gradova Valjevo i Šabac. Ciljevi ovog istraživanja bili su da se ustanovi u kojoj meri potrošači imaju svest o uticaju kupovine domaćih proizvoda na zaposlenost i jačanje domaće ekonomije, a istraživano je i koliko potrošači uopšte prepoznaju domaće brendove, odnosno, da li postoje pogrešne predstave o poreklu proizvoda.
Odgovarajući na pitanja vezana za prepoznavanje domaćih brendova, ispitanici su mahom grešili, s obzirom da se drastično smanjio broj preduzeća u domaćem vlasništvu, a samo u kategoriji prehrambene industrije preko 90 odsto firmi nalazi se u vlasništvu stranih kompanija. Ipak, ispitanici su u najvećoj meri prepoznali koje su domaće robne marke ponos, poput keksa “Plazma”, “Soko Štarkovih” slatkiša, mleka i drugih proizvoda “Imleka”.
O poreklu proizvoda uvek se informiše skoro trećina, a više od polovine ispitanika za pojedine vrste prizvoda vodi računa o poreklu. Samo 18 odsto potrošača ne vodi računa o zemlji porekla proizvoda. Dve trećine potrošača proverava poreklo prehrambenih proivoda, kao proizvoda koji su najvažniji za život i zdravlje, skoro polovina to radi za kućnu hemiju, a skoro trećina kada kupuje kućnu hemiju. Uvek i uglavnom domaće prehtrambene proizvode kupuje više od 90 odsto potrošača.
Da strani nazivi domaćih proizvoda daju pogrešnu sliku o poreklu proizvoda vidimo po jednom od najstarijih piva “Vajfert”, koje se proizvodi u Srbiji još od 1850. godine, a koje manje od 10 odsto potrošača prepoznaje kao domaće. Potrošači dosta brendova kojima su bili verni u vreme zajedničke države doživljavaju kao domaće i svoje, što se vidi po “Gavrilović” prerađevinama, ali i “Vegeti”, nekima od najpoznatijih proizvoda bivše Jugoslavije. S druge strane, više od polovine potrošača “Galeb”, jedan od starijih brendova konditorske industrije, ne smatra domaćim proizvodom, dok “Bajaderu” i “Kiki” bombone ne zanemarljiv broj potošača, smatra domaćim. “Chipsy”, poznati domaći čips “Marba” iz Subotice, tek petina ispitanika doživljava kao domaći. “Štark” slatkiše ipak dve trećine potošača prepoznaje kao domaći.
Kada je reč o proizvodima lokalnog kraja koje ispitanici prvo prepoznaju, na području Valjeva prva tri navedena proizvoda su “Valjevsko” pivo, “Krušik Akumulatori” i “Krušikovi” vojni proizvodi. Ispitanici u ovom istraživanju su pokazali visok stepen poštovanja domaćih proizvoda, naročito prema domaćim prehrambenim proizvodima. Rezultat, uz to, pokazuje odličan potencijal u stavovima potrošača o korisnosti kupovine domaćih proizvoda po razvoj privrede i povećanje zaposlenosti, ali nikako ne možemo reći da potrošači ne uzimaju u obzir mnoge druge činioce pri odlučivanju o kupovini. Potrošač je ipak racionalno biće i uvek na kraju sagledava koristi i cenu.
Preporuke za lokalne trgovce, na osnovu analize svih rezultata, jesu da u svojim objektima formiraju posebne štandove ili police na kojima bi bili istaknuti proizvodi domaćeg kraja jer potrošači to žele, a ujedno to bi bilo i brendiranje proizvoda valjevskog kraja za kupce van našeg grada, zaključuje Istraživačko-razvojni centar VIPOS-a.