VALJEVO – Latinica u Srbiji i RS se negativno ocenjuje u školskim udžbenicima, reč “krindž” tinejdžeri u Srbiji koriste da se “ograde” od odraslih, a većinska populacija u našoj zemlji bi radije da se romski, rusinski i mađarski jezik očuvaju, nego da se koriste u javnoj komunikaciji.
To su rezultati tri zanimljiva lingvistička projekta, koja su predstavljena na konferenciji “Korak u nauku” polaznika ovogodišnjih programa Istraživačke stanice Petnica.
Dve Milice, Mrkonjićeva iz bijeljinske, i Ružićeva iz vršačke gimnazije, istraživale su stavove 312 ispitanika iz Srbije i Republike Srpske prema upotrebi ćiriličnog i latiničnog pisma, kao i da li različiti sociodemografski faktori utiču na ove stavove. Očekivano, mlađa populacija je bila pozitivnija prema latinici i obrnuto, ali su rezultati pokazali i da ne postoji statistički značajna razlika u stavovima ispitanika s obe strane Drine.
– Rezultati ukazuju na to da su stavovi prema ćirilici pozitivniji nego prema latinici, koja je uglavnom ocenjena neutralno, a ocenjena je delimično negativno u slučajevima objavljivanja školskih udžbenika i dodatnih nastavnih sredstava, izrade maturskih, diplomskih, master i doktorskih radova i pisanja kontrolnih zadataka iz srpskog. Neutralni stavovi prema ćirilici zastupljeni su prema njenom korištenju u tabloidima, časopisima i emisijama zabavnog karaktera, za plasiranje proizvoda, dopisivanje i pravljenje onlajn objava – ističu njih dve dodajući da, geografski posmatrano, ispitanici ženskog pola i iz Centralne Srbije najpozitivnije ocenjuju ćirilicu, a ispitanici muškog pola iz Vojvodine latinicu.
Koliko puta ste u priči adolescenata u sopstvenom okruženju čuli reč „krindž“ i zapitali se šta znači ovaj rogobatni anglicizam, istraživale su Lana Konstantinović iz Sremske Mitrovice i Katarina Jovanović iz Kragujevca. „Krindž“ je u slobodnom prevodu „transfer blama“, a adolescenti u Srbiji, pokazuje ovo istraživanje, tumače ga kao doživljaj sopstvene sramote izazvan tuđim ponašanjem koje krši nepisana društvena pravila i norme. – Tinejdžeri u Srbiji „krindž“ doživljavaju kao emociju, zato što su sve komponente koje karakterišu emociju zastupljene u odgovorima o opisu doživljaja „krindža“. Reč je, inače, visokofrekventna u omladinskom žargonu i koristi se radi ograđivanja od starije populacije. Zaključili smo da su adolescenti posebno osetljivi na društvene norme, što je pored velike upotrebe društvenih mreža jedno od objašnjenja rasprostranjenosti ove reči među njima – kažu Lana i Katarina.
Učenica beogradske Filološke gimnazije Tamara Detiček, pak, ispitivala je stavove većinske populacije u Srbiji prema trima manjinskim jezicima koji se u njoj govore: romskom, rusinskom i mađarskom jeziku, posebno da li postoje razlike u stavovima prema romskom, koji nije zvaničan manjinski jezik na teritoriji Srbije, u odnosu na rusinski i mađarski, zvaničnim jezicima na teritoriji Vojvodine.
– Rezultati pokazuju da ispitanici imaju pretežno pozitivan stav prema sva tri ispitivana jezika. Ipak, primećuje se negativniji stav prema romskom, u odnosu na druga dva jezika, iako postoji značajno pozitivniji stav prema očuvanju sva tri jezika, nego prema domenu njihove upotrebe. Najstrože i najnegativnije je ocenjivan stav prema upotrebi romskog jezika u pisanju zvaničnih dokumenata, naučnih radova i književnih dela, a ispitanici su negativno ocenili korišćenje bilo kojeg od ova tri jezika u javnoj komunikaciji. Kada je reč o uticaju sociodemografskih faktora na odgovore, najpozitivnije stavove zastupaju muški ispitanici, stariji od 25 godina i oni iz urbanih naselja, a najnegativnije stavove zastupaju ispitanici lošeg materijalnog stanja – objašnjava Tamara svoje istraživanje.
Blic