VALJEVO- Izrada freskopisa i postavljanje mermernog ikonostasa, kruna su višedecenijskog rada, na izgradnji Sabornog hrama Vaskrsenja Gospodnjeg u Valjevu, po veličini jedne od najvećih bogomolja u Srpskoj pravoslavnoj crkvi!
“Slava hrama je Vaskršnji ponedeljak i on je prepun u te dane. Čak bude i tesan za ljude koji žele da dođu na taj najveći hrišćanski praznik. Hram tek sada dobija svoju funkciju, a značajan je po tome što je ovo saborni hram cele eparhije, bogoslužbeno sedište episkopa valjevskog. Trenutno radimo na ukrašavanju i završnim radovima, da on dobije lepotu kakva je predviđena pre 30 godina“, kaže protonamesnik Živojin Knežević, starešina Hrama Vaskresenja Hristovog.
Unutrašnjost Sabornog hrama krasiće monumentalni ikonopis, koji će zauzeti površinu od oko 5.500 kvadratnih metara. Freskopisanje crkve, za šta je zadužen akademski slikar Miodrag Šumarc iz Valjeva, počelo je u jesen 2020. godine.
“Većina živopisa u našim crkvama je parafraza i kopija srednjovekovnog slikarstva. Ono što hoćemo u Hramu Vaskresenja Hristovog da uradimo je da napravimo autentičan freskopis. Ja mogu samo da zahvalim episkopu Milutinu koji je imao razumevanja za moje ideje, tako da smo počeli sa ikonopisom u Pokrovskoj crkvi, pa u crkvi svetog Nektarija, i ovo treba da bude kruna tog novopravoslavnog živopisa. Nešto što je ‘živo’, što je aktuelno, slikarstvo koje živi sad, koje nije živelo u 13. veku pa parafrazirano, nego da raspored fresaka odražava potrebe savremenog čoveka“, pojašnjava Šumarac.
O grandioznosti freskopisa govori i podatak da je figura Bogorodice Širšaje nebes u oltarskom delu veličine pet metara, dok će u kupoli površine 144 kvadrata dimenzije lika Hrista Patokratora ići u prečniku do 10 metara.
“Projekat ikonostasa je završen i on će biti izrađen od belog prilepskog mermera, sa pozlaćenim ikonama na drvetu u vizantijskom stilu. Kamen za izradu ikonostasa kupljen je od sredstava koje smo dobili iz budžeta grada Valjeva i uskoro očekujemo potpisivanje ugovora sa firmom koja će izvoditi radove“, navodi protonamesnik Živojin Knežević.
Polovinom maja 1992. godine, kada je na inicijativu valjevskog sveštenstva i uz blagoslov tadašnjeg episkopa šabačko – valjevskog Lavrentija, konstituisan inicijativni odbor za gradnju nove crkve u Valjevu, počela je da se ostvaruje ideja stara više od jednog veka, da Valjevo pored crkve Pokrova Presvete Bogorodice, koja je izgrađena u vreme Miloša Obrenovića, dobije još jednu bogomolju.
Razlozi za izgradnju novog hrama su bili brojni, između ostalih “da crkva treba da zadovolji potrebe vernika u narednih 100 godina“, a očekivalo se i “da Valjevo povrati svoju eparhiju“, što se i dogodilo 2006. godine.
Iste godine raspisan je konkurs za izradu projektnog rešenja za izgradnju crkve, a od devet pristiglih radova izabran je projekat arhitekte Ljubice Bošnjak iz Beograda. Saborni hram Vaskresenja Hristovog, na ušću reka Kolubare i Gradca, je počeo da se gradi 1993. godine, a dve godine kasnije njegove temelje osveštao je patrijarh srpski Pavle.
Građevinski radovi najveće crkve u ovom delu Srbije, povereni su valjevskom preduzeću “Jablanica“ dok su za specijalne i posebne detalje bili zaduženi majstori iz Bajine Bašte. Gradnja crkve finansira se sredstvima vernika, prilozima dobrotvora, valjevskih privrednika, Vlade Srbije i grada Valjeva.
“Kada se krenulo sa gradnjom tada još uvek nije bila velika kriza u zemlji i razmišljalo se da narod ima i može da podrži izgradnju tolikog hrama. Kasnije, kako je sticajem raznoraznih okolnosti došlo do krize i besparice, samo se čekalo da se urade svodovi, da se pokrije, da ne kisne. Bilo je dana kada je liturgija služena i među zidovima bez svodova, pa smo se od kiše krili u delovima gde ima svoda. Zahvaljujući radnicima ‘Jablanice“ gradnja je napredovala. Trudili smo se da se uradi koliko ima novca, o čemu se uvek vodilo računa“, priča Predrag Jakovljević, predsednik Crkvenog odbora pri Hramu Vaskrsenja Hristovog.
Nakon nešto više od decenije od početka radova, u prvim godinama 21. veka postavljanjem centralne kupole crkva je ukrovljena i obložena bakrom. Zvuk prvih zvona začuo se 2004. godine, a u septembru 2006. postavljeno je šest pozlaćenih krstova, kada kreću intenzivniji radovi i do 2010. godine crkva dobija završni spoljni izgled. Uređuje se porta, u unutrašnjosti postavlja podno grejanje, mermerni pod, električne instalacije, ozvučenje.
Po veličini Saborna crkva u Valjevu odmah je iza Hrama Svetog Save na Vračaru. Projektovana je u srpsko – vizantijskom stilu dužine je 46, širine 24 metra, a visine 47 metara. Krst na centralnoj kupoli visok je šest metara. Pod krov ove bogomolje, uz prizemlje od blizu hiljadu i unutrašnju galeriju od 289 kvadrata, u isto vreme može da stane blizu 2.000 vernika.